Η κατασκευή ενός έργου είναι μια πολύπλοκη διαδικασία στην οποία εμπλέκονται έμμεσα ή έμμεσα πολλές πλευρές που συχνά έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα τα οποία έχουν κυρίως οικονομική φύση σε συνδυασμό με την ποιότητα της κατασκευής (ιδιοκτήτης, εργολάβος, κατασκευαστής, κτλ). Ανάλογα με το μέγεθος της κατασκευής, την θέση και την τελική χρήση του κτιρίου υπάρχουν και οι αντίστοιχοι δημόσιοι (επιθεώρηση εργασίας, αρχαιολογία κτλ) ή ιδιωτικοί (βλ. ελεγκτή δόμησης) ελεγκτικοί μηχανισμοί  που καλούνται σε συγκεκριμένες φάσεις της κατασκευής για να ελέγξουν το αποτέλεσμα των εργασιών και την τήρηση των μέτρων και των προδιαγραφών που επιβάλουν. Αυτός που βρίσκετε πάνω από όλους και έχει την ευθύνη των αποφάσεων για την επιλογή, το κόστος και την ποιότητα της κατασκευής, είναι ο ιδιοκτήτης, ο όποιος καλείτε να ανταπεξέλθει σε όλες τις απαιτήσεις του έργου του χωρίς όμως να έχει τις κατάλληλες γνώσεις και την εμπειρία.

Βεβαία, υπάρχει και ο επιβλέπων μηχανικός του έργου, που ορίζεται από τον ιδιοκτήτη κατά την έκδοση της άδειας δόμησης και έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες και ευθύνες (βλ. επίβλεψη) που απορρέουν από τις κείμενες διατάξεις και για τις οποίες αμείβεται αντίστοιχα. Αν και υπάρχει η διάθεση από τους μηχανικούς που αναλαμβάνουν την επίβλεψη ενός έργου για επιπλέον βοήθεια προς τον ιδιοκτήτη, είναι σαφές ότι ο επιβλέπων δεν μπορεί να αναλάβει την κατασκευή ενός έργου έχοντας μόνο τον ρολό του επιβλέποντος, δηλαδή την τήρηση των μέτρων ασφάλειας, τον έλεγχο των εγκεκριμένων εργασιών της άδειας, την ασφάλεια και την ποιότητα του φέροντος οργανισμού κτλ. Δηλαδή, η επιλογή των συνεργειών, οι οικονομικές συμφωνίες, η μέτρηση του αμειβόμενου έργου των διαφόρων φάσεων κατασκευής αλλά και η επιλογή των υλικών, εκτός αυτών που ορίζονται στην μελέτη (όπως πλακάκια, ειδή υγιεινής, ερμάρια κτλ) αφορά τον ιδιοκτήτη και όχι τον επιβλέπων μηχανικό, ο όποιος καλείται να ελέγξει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της κατασκευής και όχι το σύνολο της.

Εάν λοιπών ένας ιδιοκτήτης θελήσει να αποφύγει την σύνθετη διαδικασία της κατασκευής του έργου του έχοντας στο πλευρό του κάποιον ειδικό ως σύμβουλο αλλά και ως κατασκευαστή, τότε μπορεί να καταφύγει στον μηχανικό του, ο όποιος θα αναλάβει να κατασκευάσει το κτίριο συνολικά ή εν μέρει με μια επιπλέον αμοιβή που συνήθως είναι ένα ποσοστό επί του συνολικού κόστους (εργασία και υλικά) των εργασιών που θα αναλάβει. Η παραπάνω διαδικασία, γνωστή και ως αυτεπιστασία, δίνει την δυνατότητα στον ιδιοκτήτη να είναι αυτός που θα έχει την τελική επιλογή των αποφάσεων, έχοντας όμως στο πλευρό του έναν μηχανικό ο όποιος θα φροντίσει σε όλα τα σταδία της κατασκευής να του δώσει τις κατάλληλες παραμέτρους και δυνατότητες που των αφορούν χωρίς ο ίδιος να χρειάζεται να κάνει ερευνά αγοράς ή αναζήτηση συνεργείων ή έλεγχο των εργασιών στην οικοδομή κτλ.

Η απόσβεση της αμοιβής του μηχανικού είναι δεδομένη σε μεγάλο ποσοστό αν αναλογιστεί κάνεις το αυξημένο τελικό κόστος που θα υπήρχε εάν δεν γινόταν καλή επιλογή συνεργείων, κάλος προγραμματισμός του έργου, παραγγελία ή χρέωση επιπλέον υλικών, δαπάνη για εργασίες που δεν είναι απαραίτητες, αυξημένο κέρδος εργολάβου κτλ.    

Ο μηχανικός θα αναλαβεί να βρει τα κατάλληλα συνεργεία, τα όποια θεώρει αξιόπιστα και έχει ελέγξει κατά το παρελθόν και να κρίνει τις προσφορές τους σε σχέση με το επιθυμητό αποτέλεσμα και το συνολικό κόστος που μπορεί να καλύψει ο ιδιοκτήτης. Αναζητείται πάντα η οικονομικότερη λύση ανάμεσα σε περισσότερα του ενός συνεργεία και το σύνολο των προσφορών παρουσιάζετε στον ιδιοκτήτη προκειμένου να πάρει την τελική του απόφαση πάντα με την βοήθεια του μηχανικού. Παράλληλα, ο μηχανικός θα συντάξει τα ιδιωτικά συμφωνητικά έχοντας ως γνώμονα το συμφέρων του ιδιοκτήτη και την ποιότητα της κατασκευής και θα αναλάβει τον έλεγχο της τήρησης τους στο εργοτάξιο. Επίσης, θα επιβλέψει τα συνεργεία για την έντεχνη εφαρμογή των μελετών και των προδιαγραφών και θα υπολογίσει το πραγματοποιούμενο έργο, βάση του οποίου θα γίνει η αποπληρωμή, έτσι ώστε να αποφευχθεί η υπερκοστολόγηση.

Ένας άλλος σημαντικός τομέας που θα αναλάβει ο μηχανικός είναι η παραγγελία των υλικών δόμησης. Η καλή γνώση της αγοράς σε συνδυασμό με την επιστημονική κατάρτιση του μηχανικού, θα βοηθήσει τον ιδιοκτήτη να επιλέξει τα κατάλληλα υλικά για την κατασκευή, χωρίς αυτός να οδηγηθεί σε υπέρμετρες δαπάνες ή υπερκοστολογήσεις λόγο των συμφερόντων που λυμαίνονται την αγορά. Η επιλογή των υλικών είναι μια δύσκολη διαδικασία αν αναλογιστούμε την ποικιλία τιμών και ποιοτήτων που υπάρχουν αλλά και τεχνικών χαρακτηριστικών που υπόσχονται οι διάφορες εταιρίες. Επίσης, είναι συχνό φαινόμενο ο ιδιοκτήτης να παρασύρετε από τα συνεργεία στο να επιλέξει υλικά από συγκεκριμένους προμηθευτές οι όποιοι εξυπηρετούν ως αντάλλαγμα τα συμφέροντα των συνεργείων μέσω κρυφών συμφωνιών για την τελική τιμή, η όποια προσαυξάνετε με ένα ποσοστό κέρδους του εργολάβου ή του συνεργείου, ή μέσω της χρέωσης επιπλέον ποσοτήτων που δεν απαιτούνται.

Τέλος, ο μηχανικός θα αναλάβει και όλα τα μη τεχνικά ζητήματα της οικοδομής όπως η έγκριση των σχετικών αδειών (άδεια κατάληψης πεζοδρομίου, άδεια τοποθέτησης κάδου μπαζών, επιθεώρηση εργασίας κτλ), η συμπλήρωση των ΑΠΔ του ΙΚΑ για την καταβολή των ενσήμων, οι πληρωμές των συνεργείων και των προμηθευτών, η παραλαβή και ο έλεγχος των υλικών στο εργοτάξιο κτλ.

Ο μηχανικός θα προτείνει στον ιδιοκτήτη λύσεις για ζητήματα τα όποια δεν προβλέπονται από τις εγκεκριμένες μελέτες του έργου όπως η διάταξη των στοιχείων της κουζίνας και η επιλογή των υλικών κατασκευής της, η επιλογή των υλικών επένδυσης των δαπέδων και των τοίχων (πλακάκια, μάρμαρα, ξύλινα δάπεδα κτλ), η κατασκευή διακοσμητικών στοιχείων πχ από γυψοσανίδα, τα στοιχειά της διαμόρφωσης των εξωτερικών χώρων κτλ. Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να σχεδιαστούν, να κοστολογηθούν και να γίνουν οι κατάλληλες προμήθειες των αντικειμένων και των υλικών καθώς και να κατασκευαστούν από τα κατάλληλα συνεργεία.  

Ο ιδιοκτήτης, μη έχοντας την σχετική εμπειρία, συχνά αδυνατεί να παρακολουθήσει τις επιμέρους δαπάνες της κατασκευής σε σχέση με το τελικό κόστος. Είτε γιατί αγνοεί το κόστος των εργασιών που θα ακολουθήσουν, είτε γιατί έχει ένα αρχικό κεφάλαιο το οποίο του εμπνέει σιγουριά για να δαπανήσει περισσότερα χρήματα στα αρχικά στάδια της κατασκευής, συχνά καταλήγει στις τελικές εργασίες να μην έχει τα χρήματα για να κατασκευάσει αυτό που επιθυμεί ή να χρειάζεται να αναθεωρήσει το συνολικό κόστος που θα δαπανήσει. Ο μηχανικός, έχοντας ως γνώμονα το συνολικό ποσό που θέλει να δαπανήσει ο ιδιοκτήτης, θα βοηθήσει έτσι ώστε να γίνουν οι κατάλληλες επιλογές σε κάθε φάση του έργου χωρίς να απειληθεί η ασφάλεια του δομήματος ή η ποιότητα της κατασκευής ή εν τέλει η ολοκλήρωση της. Αυτό προϋποθέτει τον κατάλληλο και σωστό προγραμματισμό των εργασιών και της επιλογής των υλικών πριν ακόμα ξεκινήσει το έργο έτσι ώστε σε κάθε φάση να πραγματοποιηθεί το βέλτιστο επιθυμητό αποτέλεσμα.